- ABSORPCJA - pochłanianie substancji całą objętością innej substancji, najczęściej gazu przez ciecz lub ciało stałe.
- ADHEZJA - przyleganie cieczy do powierzchni ciała stałego. Jest ono wynikiem sił przyciągania działających pomiędzy cząsteczkami ciała stałego i cieczy.
- ADSORBENT - substancja stała o właściwościach chłonnych, na której powierzchni zachodzi proces absorpcji. Właściwości chłonne mają np. węgiel aktywny, żel krzemionkowy.
- ADSORPCJA - gromadzenie się substancji rozpuszczonych w cieczy lub obecnych w fazie gazowej na powierzchni ciała stałego albo cieczy.
- AEROZOL - zawiesina w gazie bardzo drobnych cząstek, praktycznie nie opadających pod wpływem ciążenia. Zależnie od stanu skupienia aerozole dzieli się na mgły (cząstki ciekłe) i dymy (cząstki stałe).
- ALARM BOJOWY - rozkaz lub umówiony sygnał podany za pomocą radia,syreny lun innych środków, nakazujący pospieszne przejście pododdziału (oddziału) w stan gotowości bojowej.
- ALARM FAŁSZYWY - jest to wezwania podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej do zdarzenia, które faktycznie nie miało miejsca lub zaistniało, lecz nie wymagało podjęcia działań ratowniczych.
- ALARM FAŁSZYWY W DOBREJ WIERZE - zgłaszający zdarzenie zaobserwował symptomy zagrożenia, np.: dymy, pary, zapachy, lecz po przybyciu na miejsce zagrożenie samoistnie zakończyło się bez możliwości stwierdzenia miejsca lub przyczyny, nie stwarzało zagrożenia, np. para z urządzeń wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych, dymy lub ognie technologiczne, wypalanie materiałów pod nadzorem w miejscach do tego celu przeznaczonych, inne zdarzenia, które nie wymagały podjęcia działań ratowniczych.
- ALARM FAŁSZYWY Z INSTALACJI WYKRYWANIA - zgłaszane przez instalacje wykrywania pożaru lub innych zagrożeń, spowodowane zadziałaniem czujników z takich przyczyn, jak w szczególności: odbłyski światła, dostanie się chwilowe dymu do czujek, wada techniczna czujki, zbyt niski próg alarmu czujki, prowadzone prace powodujące powstanie dymów lub oparów lub z ręcznych ostrzegaczy pożaru nie wymagające podjęcia działań ratowniczych przez podmioty systemu lub inne jednostki ochrony przeciwpożarowej.
- ALARM FAŁSZYWY ZŁOŚLIWY - zgłaszając zdarzenie sprawca miał na celu wprowadzenie podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej w błąd.
- ANKIER - zob. kotew .
- BATALION - oddział w sile od trzech do pięciu kompanii oraz dowódca.
- BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE - stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciw-pożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed pożarem.
- BIODEGRADACJA - rozkład substancji przez określone odmiany mikroorganizmów występujących w środowisku wodnym lub gruncie.
- BLEVE - w dosłownym tłumaczeniu oznacza wybuch par wrzących cieczy (Boiling Liquids Expanding Vapours Explosions). Skrót stosuje się powszechnie dla określenia wybuchu powstałego w wyniku gwałtownego wycieku łatwo zapalnej cieczy o temperaturze wyższej od jej temperatury wrzenia przy normalnym ciśnieniu atmosferycznym.
- BŁĄD PARALAKSY - błąd powstający np. przy odczytywaniu wskazań przyrządu pomiarowego podczas obserwowania wskazówki z kierunku prostopadłego do powierzchni podzielni (skali) tego przyrządu.
- BILANS SIŁ I ŚRODKÓW - ilościowe zapotrzebowanie sił i środków do przeprowadzenia skutecznej akcji ratowniczo-gaśniczej.
- BILANS WODNY - ilościowe zapotrzebowanie wody do gaszenia pożaru.
- BIOAKUMULACJA - zgromadzenie w organiźmie żywym związku chemicznego w stężeniu większym, niż występuje on w otoczeniu.
- BODZIEC TERMICZNY - każdy czynnik mający (lub mogący wytworzyć) odpowiednio wysoką temperaturę i pojemność cieplną zdolną do zapalenia materiałów palnych bądź zainicjować wybuch gazów, pyłów lub par cieczy palnych.
- BRYGADA - związek pododdziałów i oddziałów realizujący w granicach administracyjnych województwa wielkoobszarowe działanie ratownicze.
- CIECZ NIEBEZPIECZNA POŻAROWO - ciecz o temperaturze zapłonu do 55°C.
- CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE - ciśnienie przewidziane do pokonania oporów przepływu wody w linii tłocznej między motopompami ustawionymi szeregowo w systemie dostarczania wody na duże odległosci przez przetłaczanie. Ciśnienie to wynosi 65 m słupa wody (0,65 MPa).
- CIŚNIENIE PRÓBNE - ciśnienie pod jakim bada się węże pożarnicze, elementy urządzenia lub całą instalację przed oddaniem jej do eksploatacji.
- CIŚNIENIE ROBOCZE - najwyższe ciśnienie, które może wystąpić podczas pracy urządzenia.
- CZAS GASZENIA POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do momentu przerwania podawania środka gaśniczego.
- CZAS LOKALIZACJI POŻARU - czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do opanowania pożaru.
- CZAS OPERACYJNY - czas przewidziany na wykonanie przez straż pożarną zadania bojowego.
- DEFLAGRACJA - spokojne spalanie substancji wybuchowych, spalanie bez wybuchu.
- DEKONTAMINACJA - jest to zespół czynności wykonywanych na terenie akcji ratownictwa chemiczno-ekologicznego zmierzających do zneutralizowania szkodliwego oddziaływania substancji niebezpiecznych na ludzi i otoczenie.
- DEKONTAMINACJA WSTĘPNA - jest realizowana bezpośrednio po zakończeniu działań, najczęściej na terenie akcji. Powinna zapewnić poziom skażenia nie zagrażający zdrowiu i życiu ratownika, a sprzęt używany w trakcie działań nie powinien stać się źródłem dalszego skażenia środowiska i ludzi z nim się stykających.
- DEKONTAMINACJA WŁAŚCIWA - jest prowadzona poza terenem akcji - w strażnicy lub specjalnie przeznaczonym do tego celu miejscu. Jej zadaniem jest pełne odkażenie ratowników oraz sprzętu.
- DETONACJA - zjawisko rozkładu materiału wybuchowego przebiegające z dużą prędkością, któremu towarzyszy huk i nagłe wyzwolenie dużej energii.
- DGW - dolna granica wybuchowości.
- DOGASZANIE POŻARU - faza działań bojowych związana z gaszeniem pojedynczych ognisk pożaru.
- DOLNA GRANICA WYBUCHOWOŚCI - najniższe stężenie substancji palnej (gazów, par, pyłów) w mieszaninie z powietrzem, przy którym może nastąpić zapalenie się tej substancji (wybuch) pod wpływem bodźca termicznego.
- DOWÓDCA - osoba, która na mocy odpowiednich regulaminów organizacyjnych ma prawo do wydawania rozkazów i poleceń podległym ratownikom pododdziałom i oddziałom.
-DOWÓDCA ODCINKA BOJOWEGO (DOB) - osoba podlegająca bezpośrednio KAR, otrzymująca od niego rozkazy, odpowiedzialna za oddane jej do dyspozycji siły oraz za skuteczność i wyniki ich działania na przydzielonym odcinku bojowym.
- DOWÓDCA ZMIANY - ratownik wyznaczony do kierowania zmianą służbową. - DRUGI RZUT - siły i środki przewidziane w planach obrony do udziału w określonych działaniach bojowych w przypadku gdy siły i środki pierwszego rzutu są niewystarczające.
- DUPLEKS - system łączności telegraficznej, w którym sygnały mogą być przekazywane jednocześnie w obu kierunkach.
- DYFUZJA - samorzutne mieszanie się składników układu w wyniku chaotycznego ruchu cząsteczek i atomów.
- DYM - substancja chemiczna powstała wskutek rozkładu termicznego materiału palnego, występująca w powietrzu w postaci aerozoli drobnych cząsteczek ciał stałych, pary wodnej, sadzy, par cieczy palnych, gazów pożarowych, itp. Ilość wydobywającego się dymu jest tym większa, im więcej pierwiastków węgla mają w swojej strukturze palące się materiały.
- DYMOSZCZELNOŚĆ - zdolność do przeciwstawienia się przenikaniu przez elementy budowlane budynku gazów i par lub (i) płomieni w warunkach pożaru, nazywana także szczelnością pożarową.
- DYREKTYWA - ustalenie (pisemne) lub wskazówka postępowania wydane przez dowódców przełożonych wyższych szczebli.
- DYSLOKACJA - rozlokowanie jednostek straży pożarnej w rejonach działania, rejonie koncentracji, rozmieszczenie stanowisk gaśniczych itp. na terenie akcji.
- DYSPERSYJNOŚĆ PIANY - właściwość charakteryzująca stopień rozdrobnienia pęcherzyków piany gaśniczej. Dyspersyjne piany gaśnicze mają pęcherzyki wielkości średnio 3 mm.
- DYSPONOWANIE - stawianie w stan gotowości bojowej i kierowanie do działań jednostek ochrony ppoż. i innych podmiotów ratowniczych.
- DYSPOZYTOR - funkcjonariusz pożarnictwa pełniący służbę na stanowisku kierowania, którego zadaniem jest przyjmowanie zgłoszeń o pożarach i innych zdarzeniach, ich analizowanie i dysponowanie jednostek straży pożarnej do działań bojowych.
- DYSTYNKCJE SŁUŻBOWE - oznaki stopni pożarniczych w kolorze złotym noszone na naramiennikach i otokach czapek.
- DZIAŁANIA POŁĄCZONE - forma działań łączących natarcie z obroną w celu zmniejszenia szybkości rozprzestrzeniania się pożaru i obrony obiektów położonych bezpośrednio przy strefie spalania.
- DZIAŁANIA RATOWNICZE - czynności podjęte w celu ochrony życia, zdrowia, mienia a także likwidacji źródła powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.
- DZIAŁANIA SKONCENTROWANE - działania polegające na równoczesnym wprowadzeniu do akcji niezbędnej ilości sił i środków celem wykonania zadania bojowego.
- DZIAŁANIE W NATARCIU - zob. obrona .
- EFEKT GASZENIA rezultat (wynik) skutecznego przeprowadzenia gaszenia pożaru.
- EJEKTOR (EŻEKTOR) - rodzaj pompy zwężkowej do zasysania cieczy lub gazów.
- EKSHAUSTOR ssawa, wentylator wysysający powietrze zanieczyszczone, gazy, pyły lub dymy ze zbiornika, pomieszczenia, itp. i przetłaczający je do atmosfery lub zbiornika oczyszczającego.
- EKSPLOZJA -wybuch, przebiegający ze zmienną prędkością liniową rzędu kilkuset lub kilku tysięcy m/s, następujący w wyniku gwałtownego przebiegu reakcji chemicznej lub łańcuchowych reakcji jądrowych.
- ELEWACJA- zewnętrzne ściany budynku wraz z występującymi na nich elementami architektonicznymi i wystrojem.
- EMULGACJA - zjawisko polegające na wymieszaniu się cieczy z wodą (np. olej z wodą) z jednoczesnym utworzeniem trudnej do rozdzielenia emulsji.
- EMULSJA - stabilny stan rozproszenia jednej cieczy w innej, np. oleju w wodzie.
- EWAKUACJA - całokształt czynności związanych z usuwaniem ludności wywożeniem urządzeń, sprzętu i materiałów z terenu zagrożonego.
- FALA PODMUCHU - sferyczny obszar silnie sprężonego powietrza, rozprzestrzeniający się z olbrzymią prędkością we wszystkich kierunkach od środka wybuchu np. jądrowego. Za czołem fali występuje strefa powietrza o ciśnieniu większym niż ciśnienie atmosferyczne, a następnie strefa rozrzedzenia o ciśnieniu mniejszym od atmosferycznego.
- FALA UDERZENIOWA -czynnik rażący wybuchu. Rozprzestrzenia się z prędkością naddźwiękową, malejącą aż do zaniku. Za czołem fali rozchodzącej się we wszystkich kierunkach podąża strefa sprężenia o ciśnieniu większym od atmosferycznego, a za nią strefa rozrzedzenia o ciśnieniu mniejszym od ciśnienia atmosferycznego.
- FASADA - elewacja budynku; frontowa ściana budynku, w której znajdują się główne wejścia wyróżniający się bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracyjną.
- FAZA POŻARU - etap (stadium) pożaru charakteryzujący się pewnymi stanami następującymi po sobie.
- FILAR - pionowa podpora wszelkich konstrukcji budowlanych, np. mostów, sklepień itp.
- FILM OLEJOWY - warstwa oleju pokrywająca powierzchnię wody, zwykle o grubości od kilku do kilkunastu milimetrów.
- FUNDAMENT - zagłębiona w ziemi część murów budynku przenosząca obciążenie bezpośrednio na grunt.
- FRONT POŻARU - odcinek obwodu terenu pożaru, na którym liniowa szybkość rozprzestrzeniania się pożaru jest największa.
- GASZENIE POŻARU DYNAMICZNE - podawanie środka gaśniczego podczas ruchu samochodu.
- GASZENIE POŻARU STATYCZNE - podawanie środka gaśniczego ze stanowiska gaśniczego stojącego w miejscu lub z działka samochodu na postoju.
- GAZ BŁOTNY - gaz palny składający się głównie z metanu, powstający w procesie gnicia ciał organicznych pod wodą.
- GAZY TECHNICZNE - gazy wytwarzane i używane na dużą skalę, przechowywane w stanie skroplonym lub sprężonym w stalowych butlach pod wysokim ciśnieniem. Zalicza się do nich: tlen, azot, wodór, dwutlenek siarki, dwutlenek węgla i inne.
- GEOMETRYCZNA GŁĘBOKOŚć SSANIA - różnica poziomów między lustrem wody w punkcie czerpania a osią pompy. Głębokość tą wyrażamy w metrach słupa wody.
- GEOMETRYCZNA WYSOKOŚć PODNOSZENIA - różnica poziomów między punktem, do którego podaje się wodę a osią pompy.
- GGW - górna granica wybuchowości.
- GŁĘBOKOŚć DZIAŁANIA GAŚNICZEGO - odległość od czoła pożaru, skrzydeł pożaru lub (i) tyłu pożaru linii stanowisk gaśniczych w głąb terenu powierzchni pożaru, ograniczona m.in. długością rzutu prądu środka gaśniczego. Skuteczna głębokość gaszenia przy gaszeniu wodą wynosi 5 m.
- GŁÓWNE NATARCIE - ześrodkowanie sił i środków w określonym czasie na terenie działań bojowych dla przeprowadzenia natarcia o maksymalnej intensywności gaszenia.
- GŁÓWNY WYŁĄCZNIK PR?DU - urządzenie przeznaczone do wyłączania w budynku spod napięcia całej instalacji na wszystkich biegunach. Wyłącznik powinien być umieszczony w miejscu łatwo dostępnym, w szafce zamykanej na klucz, łatwo otwieranej bez użycia klucza i narzędzi (np. wybicie szyby).
- GODZINA PRZYJAZDU NA TEREN DZIAŁAń - moment zatrzymania samochodu na terenie akcji w miejscu wskazanym przez dowódcę.
- GODZINA UGASZENIA POŻARU - moment, w którym na skutek działania bojowego proces spalania ustanie w stopniu nie zagrażającym ponownym rozpaleniem.
- GOTOWOŚĆ BOJOWA - zdolność do podjęcia działań interwencyjnych w określonym czasie przez zespół ratowniczy.
- GÓRNA GRANICA WYBUCHOWOŚCI - najwyższe stężenie substancji palnej w mieszaninie z powietrzem, przy którym jeszcze może nastąpić zapalenie się tej substancji (wybuch) pod wpływem bodźca termicznego.
- GRANICA PLASTYCZNOŚCI - naprężenie, powyżej którego powstaje odkształcenie trwałe materiału po jego odciążeniu.
- GRANICA SPRĘŻYSTOŚCI - najwyższe naprężenie w materiale, po usunięciu którego ciało wraca ponownie do postaci pierwotnej.
- GRUPA OPERACYJNA - zespół funkcjonariuszy doraźnie wydzielonych lub wydzielonych według ustalonego kryterium do opracowania lub wykonania samodzielnie określonego zadania.
- GRUPY POŻARÓW - klasyfikacja pożaru ze względu na rodzaj materiału objętego pożarem.
- GRUZOBETON - beton, w którym jako kruszywo zastosowano gruz z cegieł, dachówek itp.
- HEKTOLITR - jednostka objętości równa stu litrom.
- HERMETYZACJA - 1) zapobieganie przedostawaniu się do pomieszczeń pracy szkodliwych gazów, par, pyłów. 2) uszczelnienie zamkniętych naczyń, przewodów, pomieszczeń zabezpieczające przed dostawaniem się do wnętrza powietrza lub w celu oddzielenia ich od atmosfery zewnętrznej.
- HIGROSKOPIJNOŚć - właściwość niektórych ciał polegająca na łatwości pochłaniania wody i pary wodnej.
- HYDROLIZA - reakcja chemiczna, w której woda lub jej jony rozkładają substancję na prostsze składniki.
- IMPLOZJA - odwrotność eksplozji; zniszczenie naczyń próżniowych spowodowane różnicą ciśnień: zewnętrznego (większego) i wewnętrznego (mniejszego więc wskutek nadciśnienia pochodzącego z zewnątrz.
- IMPREGNACJA - powierzchniowe lub wgłębne zabezpieczenie materiału impregnowanego związkami chemicznymi przed działaniem ognia i wysokich temperatur.
- INFILTRACJA - powolne przenikanie (wsiąkanie) cieczy lub gazu przez pory jakiegoś ciała do wnętrza.
- INHIBITOR - katalizator, którego obecność w procesie reakcji chemicznej powoduje zmniejszenie szybkości lub zatrzymanie przebiegającej reakcji.
- INTENSYWNOŚć GASZENIA - ilość środka gaśniczego podawana na jednostkę powierzchni, kubatury lub obwodu pożaru w jednostce czasu.
- INTENSYWNOŚć PODAWANIA WODY - stopień natężenia podawania wody jako środka gaśniczego w litrach na metr kwadratowy na sekundę przy gaszeniu pożaru na powierzchni i w litrach na metr bieżący na sekundę przy gaszeniu pożaru w obwodzie.
- IZBICA - budowla wodna zabezpieczająca filar mostu w czasie ruchu lodów, mająca ostrą stalową krawędź, która działa jak klin i służy do rozbijania kry.
- JEDNOSTKA RATOWNICZO-GAŚNICZA PAńSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ - podstawowa jednostka organizacyjna, posiadająca siły i środki umożliwiające samodzielne organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych i miejscowych zagrożeń.
- JRG PSP - zob. Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza PSP
- KALENICA - poziomy grzbiet dachu dwuspadowego.
- KALKULACJA - obliczanie szans; przemyśliwanie, planowanie, rozważanie dotyczące ustalania potrzebnych sił i środków do przeprowadzania skutecznych działań bojowych.
- KARTA DOJAZDOWA - dokument operacyjny określający trasę dojazdu od strażnicy do każdej ulicy znajdującej się w rejonie działania.
- KARY DYSCYPLINARNE - środki dyscyplinujące, jak: nagana, pozbawienie możliwości awansowania na okres do dwóch lat, wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe, obniżenie stopnia pożarniczego i wydalenie ze służby.
- KARY PORZ?DKOWE - środki dyscyplinujące - wychowawcze, nakładane przez komendantów. Zalicza się do nich upomnienie i ostrzeżenie.
- KATALIZA - proces przyspieszania lub opóźniania reakcji chemicznej po wpływem katalizatorów.
- KAUSZA - chomątko, metalowy ochraniacz pętli na końcu linki strażackiej zapobiegający jej przecieraniu się.
- KAWITACJA - zjawisko polegające na powstawaniu wewnątrz przepływającej cieczy obszarów nieciągłości, wypełnionych gazem lub parą wskutek obniżenia się ciśnienia w miejscu znacznego wzrostu prędkości przepływu; działa niszcząco na elementy konstrukcji przez wybijanie bądź nadżeranie cząstek materiału.
- KIEROWANIE INTERWENCYJNE - realizowane w strefie zagrożenia lub bezpośrednich działań ratowniczych, w której istnieje zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz mienia i środowiska lub prawdopodobieństwo jego wystąpienia, w celu likwidacji lub usunięcia skutków zdarzenia oraz zapewnienia bezpieczeństwa ratownikom; kierowaniu interwencyjnemu podlegają siły nie przekraczające wielkością jednej kompanii.
- KIEROWANIE STRATEGICZNE - realizowane w celu określenia i przyjęcia niezbędnej strategii w likwidowaniu zagrożenia oraz nadzoru nad kierowaniem taktycznym; kierowaniu strategicznemu podlegają siły wojewódzkich brygad odwodowych albo siły przekraczające wielkością jeden batalion.
- KIEROWANIE TAKTYCZNE - realizowane na granicy strefy zagrożenia lub poza nią w celu wykonania przyjętej taktyki lub określonej strategii oraz nadzoru nad kierowaniem interwencyjnym; kierowaniu taktycznemu podlegają siły nie przekraczające wielkością jednego batalionu.
- KLAPA DYMOWA - pokrywa umieszczona na otworze dachu lub stropodachu, otwierana w celu usunięcia drogą wentylacji naturalnej nagromadzonych w budynkach gorących gazów pożarowych i dymów pożarowych.
- KOALESCENCJA - metoda oczyszczania wody z rozproszonego w niej oleju, polegająca na wymuszaniu łączenia się małych kropelek w większe skupiska, wskutek wzajemnych zderzeń w czasie przepływu przez mikrokanały filtra koalescencyjnego.
- KOLEKTOR - główna rura zbiorcza dużych rozmiarów z szeregiem odgałęzień przeznaczonych do zbierania lub rozdzielania cieczy, gazów.
- KOMPANIA - pododdział w sile trzech plutonów lub czterech sekcji oraz dowódca.
- KONDENSACJA - 1) zagęszczenie, stężenie; 2) skroplenie, przemiana pary lub gazu w ciecz.
- KOORDYNACJA - uzgodnione współdziałanie.
- KORELACJA - wzajemne powiązanie działania.
- KPP – Kwalifikowana Pierwsza Pomoc.
- KROKIEW - element nośnej konstrukcji dachu w postaci belki drewnianej podtrzymującej pokrycie dachu.
- KUBATURA BUDYNKU - objętość wszystkich kondygnacji nadziemnych, przyziemnych i podziemnych, liczona w metrach sześciennych.
- LAKMUS - barwnik stosowany w chemii jako wskaźnik kwasowości roztworów wodnych. Lakmus w obecności kwasu barwi się na czerwono, a zasady na niebiesko.
- LARYNGOFON - mikrofon umieszczony na szyi mówiącego i działający pod wpływem drgań jego krtani; nie reaguje na dźwięki przenoszone przez powietrze, umożliwia porozumiewanie się pożarników w pomieszczeniach o dużym nasileniu hałasu.
- LEGAR - gruba belka stosowana jako podkład (podpora) pod ciężkie przedmioty lub na której układa się deski podłogowe.
- LEPKOŚć - własność płynów charakteryzująca się stopniem ich płynności (lejności) i przyczepności do różnych ciał podczas ruchu jednych warstw względem drugich, zależna w dużym stopniu od temperatury i ciśnienia.
- LICZBA SPIENIENIA - jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu z którego ta piana powstała..
- LIKWIDACJA POŻARU - gaszenie pożaru w celu wyeliminowania możliwości ponownego wznowienia palenia i ostatecznego ugaszenia.
- LINIA GAŚNICZA - linia wężowa od nasady tłocznej rozdzielacza, pompy pożarniczej lub hydrantu, zakończona prądownicą lub wytwornicą.
- LINIA GŁÓWNA - linia tłoczna od nasady pompy do nasady rozdzielacza.
- LINIA SSAWNA - linia wężowa zbudowana z węży ssawnych służąca do pobierania (ssania) wody z otwartych punktów czerpania wody.
- LINIA ZASILAJĄCA - linia wężowa od hydrantu do pompy lub od pompy do kolejnej pompy.
- LINIOWA PRĘDKOŚĆ ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU - droga przebyta przez front pożaru w danym kierunku w jednostce czasu.
- LNG (Liquefied Natural Gas) - skroplony gaz naturalny. Głownym składnikiem jest zwykle metan. Termin LNG jest potocznie odnoszony tylko do tego gazu, choć w rzeczywistości LNG składa się również z dwutlenku węgla i siarkowodoru.
- LOGGIA - wnęka balkonowa otwarta na zewnątrz budynku, utworzona przez załamanie i cofnięcie części ściany zewnętrznej w głąb budynku.
- LOKALIZACJA POŻARU - powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru i ograniczenie intensywności procesu spalania.
- LPG (Liquefied Petroleum Gas) - skroplony gaz petrochemiczny. Składa się głownie z propanu, butanu i pentanu.
- ŁUK ELEKTRYCZNY - zjawisko przepływu prądu elektrycznego wskutek przebicia warstwy zjonizowanego powietrza lub gazu między częściami urządzeń elektrycznych będących pod napięciem. Zjawisku towarzyszy silne białe światło i wysoka temperatura (ponad 3000$deg;C). Łuk elektryczny jest zdolny do zapalenia wszystkich materiałów palnych i spowodowania pożaru.
- ŁUNA - odblask pożaru widoczny nad horyzontem.
- MANOMETR - ciśnieniomierz; przyrząd do pomiaru ciśnienia gazu lub cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego.
- MANOMETRYCZNA WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA - wysokość podnoszenia geometryczna powiększona o sumę oporów pompy i węży tłocznych mierzona w metrach słupa wody.
- MANOWAKUOMETR - przyrząd łączący dwa przyrządy (manometr i wakuometr) służący do pomiaru ciśnienia cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego oraz do mierzenia próżni (podciśnienia, ciśnienia niższego od ciśnienia atmosferycznego), montowany jest na pompie pożarniczej po stronie ssawnej.
- MANSARDA - pomieszczenie mieszkalne na kondygnacji strychowej, mające na ogół część sufitu pochyloną.
- MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - rozumie się przez to ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55°C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21°C, ciała stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200°C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia.
- MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY - każdy materiał o aktywności właściwej większej niż 70 Bq/kg.
- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE - jest to inne niż pożar zdarzenie wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, a stwarzające zagrożenie dla życia, środowiska lub mienia.
- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE DUŻE - jako nagłe, nieprzewidziane zdarzenie, podczas którego wystąpiło zbiorowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia dużej wartości lub środowiska naturalnego, występujące na znacznym obszarze.
- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE LOKALNE - jako nagłe, uszkodzenia części obiektu, w szczególności budynku lub urządzenia technicznego powodujące przerwę w jego użytkowaniu lub utratę jego właściwości funkcjonalnych, stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia.
- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE MAŁE - jako nagłe, uszkodzenia elementów urządzeń, maszyn, pojazdów, obiektów, które mogą powodować zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia, wymagające interwencji podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej, a także gdy jednostki ochrony przeciwpożarowej wspomagają inne służby ratownicze, porządkowe, mogące także występować jako prawdopodobne, wymagające jednak rozpoznania tego zagrożenia.
- MIEJSCOWE ZAGROŻENIE ŚREDNIE- jako nagłe zdarzenie, którego następstwem jest jednostkowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub skażenie środowiska, występujące na niewielkim obszarze, powierzchni lub ograniczone do jednego obiektu.
- NADCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub gazu a niższym od niego ciśnieniem zewnętrznym.
- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) - jest to takie stężenie substancji szkodliwej, które przy stałym kontakcie z nią w ciągu 8-godzinnego dnia pracy przez wieloletni nawet okres nie wywołuje żadnych objawów zatrucia.
- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) - jest to takie stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia - ustalone jako wartości średnie - które nie powinno powodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz jego przyszłych pokoleń, jeśli utrzymuje się ono w środowisku pracy dłużej niż 30 minut podczas pracy zmiany roboczej.
- NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PROGOWE (NDSP) - jest to takie stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia, które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być przekroczone w środowisku pracy.
- NAPĘD HYDRAULICZNY - napęd wywołany przez ruch cieczy pod odpowiednim ciśnieniem.
- NAPĘD PNEUMATYCZNY - napęd maszyny lub urządzenia osiągany przez wykorzystanie sprężonego powietrza.
- NAPIĘCIE KROKOWE - napięcie występujące między punktami ziemi dotykanymi przez stopy człowieka przechodzącego w miejscu naelektryzowanym, wskutek zetknięcia przewodu wysokiego napięcia z ziemią.
- NASADA - rodzaj połączenia szybko rozłącznego pożarniczych węży tłocznych i węży ssawnych.
- NATARCIE - podstawowa forma działania taktycznego polegająca na bezpośrednim działaniu na ognisko pożaru, zmierzająca do całkowitego przerwania procesu spalania.
- NEUTRALIZACJA - zobojętnianie; reakcja wzajemnego działania zasady i kwasu, w wyniku której powstaje sól i woda.
- NOMENKLATURA - obowiązująca symbolika (oznaczenie) i terminologia (nazewnictwo) materiałów, wyrobów, czynności itp.
- NORMALNE WARUNKI CIŚNIENIA I TEMPERATURY - 1) w fizyce: temperatura 0$deg;C i ciśnienie 1 atm.; 2) w technice: temperatura 20$deg;C i ciśnienie 1 at.
- OBRONA - podstawowy rodzaj działania bojowego mający na celu niedopuszczenie do zapalenia się obiektów zagrożonych bezpośrednio lub pośrednio od promieniowania cieplnego lub ognii lotnych, bądź działanie opóźniające rozprzestrzenianie się pożaru.
- OBRONA BLIŻSZA - obrona skierowana na obiekty zagrożone bezpośrednio z zadaniem niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się pożaru.
- OBRONA DALSZA - działania na obiekty zagrożone pośrednio z zadaniem niedopuszczenia do wytworzenia nowych ognisk pożaru.
- OBWÓD POŻARU - linia okalająca powierzchnię pożaru.
- OCENA MOŻLIWOŚCI - określenie wydajności i przydatności sił i środków zgromadzonych na terenie akcji po ocenie sytuacji.
- OCENA SYTUACJI - określenie konsekwencji wynikających ze stanu rozwoju i rozprzestrzenienia się pożaru oraz stopnia stwarzanych zagrożeń.
- ODCINEK BOJOWY - wyodrębniona część np. terenu akcji, terenu pożaru, gdzie jedna lub kilka jednostek straży pożarnej ma określone zadanie do wykonania.
- ODWÓD - wydzielone siły i środki pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.
- ODWÓD TAKTYCZNY - wydzielone siły i środki jako rezerwa (1/3, 1/2 sił zaangażowanych) na terenie działań bojowych pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.
- OGNIE LOTNE - nie spalone, rozżarzone cząstki materiału palnego przenoszone za pomocą wiatru i ruchów konwekcyjnych powietrza na znaczne odległości, mogące powodować powstanie nowych źródeł pożaru.
- OGNISKO POŻARU - część terenu pożaru, gdzie spalanie jest najbardziej intensywne.
- OGNIE ŻGlĄCE - języki ognia powstające w fazie pośredniej między spalaniem a wybuchem. Warunki sprzyjające takiemu spalaniu występują podczas pożaru w pomieszczeniu zamkniętym, z którego nie jest odprowadzane ciepło ani produkty spalania, a w którym pożar trwa przez dłuższy czas bez dostatecznego dostępu tlenu. Ognie żglące powstają w momencie dopływu powietrza bogatego w tlen, np. na skutek otwarcia okna, drzwi.
- OGNISKO POŻARU - przestrzeń, w której spalanie jest najintensywniejsze.
- OKAP - 1) rodzaj daszka z wyciągiem do chwytania iskier, dymu, gazu wydobywającego się z ogniska, pieca itp.; 2) dolny brzeg dachu wystający poza ścianę budynku w celu odprowadzenia wody opadowej.
- OLEJ (rozlewy olejowe) - surowa ropa naftowa, dowolny produkt jej przerobu (z wyjątkiem chemikaliów), a także odpady zawierające ropę lub jej produkty. Dla potrzeb usuwania awarii olejowych pojęciem tym określa się oleje opałowe i napędowe, z wyłączeniem benzyny, do której nie odnoszą się metody usuwania rozlewów olejowych.
- OŚ POŻARU - linia prostopadła do frontu pożaru, przechodząca przez teren pożaru zgodnie z kierunkiem rozprzestrzeniania się pożaru.
- OTWARTY OGIEŃ - zjawisko spalania się ciał, dostrzegane w postaci płomieni i żaru.
- PIANA CHEMICZNA - powstaje w wyniku reakcji chemicznej w roztworze wodnym środka pianotwórczego pomiędzy łatwo rozpuszczalnymi węglanami a mocnym kwasem lub solą hydrolizującą w wodzie z wytworzeniem odczynu silnie kwaśnego, prowadzonej w zamkniętym zbiorniku lub przewodach rurowych.
- PIANA GAŚNICZA CIĘŻKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych dwutlenkiem węgla lub powietrzem o liczbie spienienia do 20.
- PIANA GAŚNICZA LEKKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia powyżej 200.
- PIANA GAŚNICZA ŚREDNIA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia od 20 do 200.
- PIANA MECHANICZNA - powstaje przez energiczne mechaniczne zmieszanie wodnych, zwykle kilkuprocentowych, roztworów środków pianotwórczych z powietrzem lub gazem obojętnym.
- PLUTON - pododdział w sile od trzech do czterech zastępów lub dwóch sekcji, liczący od 15 do 21 ratowników, w tym dowódca.
- PŁATEW - belka podłużna w konstrukcji nośnej dachu, łącząca dźwigary, podtrzymująca krokwie lub jętki.
- PŁYNNOŚĆ PIANY - jest to zdolność piany do rozpływania się po powierzchni ciał stałych lub cieczy.
- PODCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem zewnętrznym, najczęściej ciśnieniem atmosferycznym a niższym od niego ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub układu linii wężowej.
- PODCIĄG - belka o dużych wymiarach, na której opierają się inne belki danej konstrukcji.
- PODPINKA - sprzęt pomocniczy służący do podwieszania węża pożarniczego rozwiniętego między biegami schodów klatki schodowej na drabinie, stosowany w celu odciążenia prądownika oraz zabezpieczenia łączników pożarniczych przed uszkodzeniem zaczepów (kłów) i miejsc zataśmowania.
- POGORZELISKO - miejsce gdzie był pożar, są spalone resztki obiektu, zgliszcza, teren po zakończeniu działań.
- POMPA STRUMIENIOWA - zob. ejektor .
- POWIERZCHNIA POŻARU - rzut strefy spalania na poziomą lub pionową płaszczyznę.
- POŻAR - niekontrolowany proces palenia w w miejscu do tego nie przeznaczonym.
- POŻAR BARDZO DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni ponad 1001 m2 lub objętości ponad 5001 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub jeżeli podano ponad 37 prądów gaśniczych.
- POŻAR BLOKOWY - pożar obejmujący kilka kondygnacji jednego obiektu lub pożar zespołu obiektów.
- POŻAR DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od 301 do 1 000 m2 lub objętości od 1 501 do 5 000 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 10 ha i nie większej niż 100 ha lub jeżeli podano 13-36 prądów gaśniczych.
- POŻAR MAŁY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni do 70 m2 lub objętości do 350 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni nie większej niż 1 ha lub jeżeli podano do 4 prądów gaśniczych.
- POŻAR OTWARTY - pożar rozwijający suię i rozprzestrzeniający się na odkrytej przestrzeni z oznakami żarzenia lub świecenia.
- POŻAR PODPOWIERZCHNIOWY (torfowo-murszowy) - pożar głębszych warstw gruntowych, najczęściej na terenach łąk i lasów.
- POŻAR PRZESTRZENNY - pożar obejmujący wiele obiektów, pożar lasów,upraw itp.
- POŻAR ŚREDNI - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od 71 do 300 m2 lub objętości od 351 do 1 500 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 1 ha i nie większej niż 10 ha lub jeżeli podano 5?12 prądów gaśniczych.
- POŻAR UKRYTY - pożar, który rozwija się i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach stropów, stropo-dachów, ścian, podłóg itp., bez oznak świecenia i żarzenia.
- POŻAR WEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający wewnątrz obiektu.
- POŻAR WEWNĘTRZNY UKRYTY - pożar w pustych przestrzeniach stropów, ścian, wewnątrz urządzeń i aparatów technologicznych.
- POŻAR WEWNĘTRZNY OTWARTY - pożar w przestrzeni zamkniętej z widzialnym ogniskiem.
- POŻAR WIERZCHOŁKOWY - pożar całkowity drzewostanu lasu.
- POŻAR W ZARODKU - pożar, który nie rozprzestrzenił się poza miejsce powstania.
- POŻAR ZEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający na zewnątrz obiektu lub poza obszarem budynku.
- PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - prace, których prowadzenie może powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu.
- PRZECIWOGIEŃ - gaszenie pożarów przestrzennych lasów,upraw itp. przez zapalenie przed frontem pożaru ustalonej powierzni na całej szerokości kierunku rozprzestrzeniania się pożaru i wypaleniu jej przy podjęciu działań obronnych.
- PRZECIWPOŻAROWY WYŁĄCZNIK PRĄDU - to wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru.
- POŻOGA - pożar rozprzestrzeniający się z dużą prędkością i obejmujący znaczne powierzchnie.
- PUNKT CZERPANIA WODY - miejsce poboru wody dla potrzeb akcji ratowniczo-gaśniczej.
- REAKCJA EGZOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia oddawana jest przez reagenty do otoczenia, np. spalanie.
- REAKCJA ENDOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia jest pobierana przez reagenty z otoczenia.
- RETENCJA - czasowe zatrzymanie nadmiernej ilości wód lub ścieków w zbiorniku, w celu stopniowego ich odprowadzenia (zbiornik retencyjny).
- ROTA - dwuosobowy zespół ratowników, wchodzący w skład tego samego zastępu lub specjalistycznej grupy ratowniczej, wykonujący zadania ratownicze lub zabezpieczające, wyposażony w sprzęt ochrony osobistej.
- ROZKAZ BOJOWY - 1) polecenie (nakaz) podjęcia działania lub zaniechania działania podczas prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej ; 2) polecenie KAR obowiązujące uczestników akcji ratowniczo-gaśniczej, określające zadania bojowe oraz sposoby ich realizacji w celu ratowania zagrożonych i likwidowania pożaru.
- ROZPOZNANIE - zorganizowane, aktywne i ciągłe działanie prowadzące do uzyskania informacji co do warunków i przebiegu zdarzenia.
- ROZPOZNANIE BOJEM - forma rozpoznania polegająca na zbieraniu informacji z równoczesnym prowadzeniem działań. Charakterystyczna dla pierwszej fazy działań w sytuacji dużego zagrożenia.
- ROZPOZNANIE OGNIOWE - działanie prowadzące do uzyskania informacji o przebiegu pożaru i możliwości prowadzenia akcji gaśniczej.
- ROZPOZNANIE RATOWNICZE - działania prowadzące do uzyskania informacji o stopniu zagrożenia ludzi, zwierząt i mienia oraz określenia możliwości udzielania skutecznej pomocy.
- ROZPOZNANIE SZCZEGÓŁOWE - działanie prowadzące do uzyskania danych pozwalających na ocenę skuteczności działań i umożliwiające dokonanie korekty postępowania.
- ROZPOZNANIE WODNE - działania prowadzące do uzyskania informacji o zasobach wodnych i możliwościach ich wykorzystania.
- ROZPOZNANIE WSTĘPNE - działania prowadzące do uzyskania informacji dających ogólną orientację w sytuacji w stopniu pozwalającym na podjęcie decyzji co do wariantu działania.
- ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ POŻARU - przyrost powierzchni lub objętości pożaru.
- RZAZ - szczelina powstająca w drewnie wskutek częściowego przepiłowania piłą poprzeczną, pilarką, itp.
- SAGAN - topór strażacki.
- SAMORATOWANIE - ratowanie siebie z wyższych kondygnacji za pomocą linki strażackiej i zatrzaśnika.
- SEKCJA - pododdział w sile dwóch zastępów, liczący od dziewięciu do 12 ratowników, w tym dowódca.
- SKLEPIENIE - strop budowli wykonany w kształcie łuku.
- SKRZYDŁA POŻARU -linie boczne ograniczające teren. Określa się je stając twarzą do frontu pożaru.
- SPECJALISTYCZNA GRUPA RATOWNICZA - pododdział ratowników posiadających specjalistyczne przeszkolenie i uprawnienia, wyposażony w sprzęt dostosowany do wykonania specjalistycznego zadania ratowniczego, w sile uzależnionej od specyfiki danej specjalności.
- SPALANIE CAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której produkty nie ulegają dlszemu spalaniu. Produktem całkowitego spalania jest dwutlenek węgla.
- SPALANIE DYFUZYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, która zależy tylko od czasu koniecznego dla zaistnienia fizycznego kontaktu tlenu z ciałem palnym.
- SPALANIE KINETYCZNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, przy której czas spalania zależy tylko od szybkości reakcji chemicznej między tlenem a ciałem palnym.
- SPALANIE NIECAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której otrzymane produkty w wyniku procesu spalania mogą spalać się dalej.
- SPALANIE DETONACYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, której towarzyszy występowanie fali podmuchu.
- SPALANIE LAMINARNE - uporządkowane spalanie, spalanie spokojne.
- SPALANIE TURBULENTNE - spalanie burzliwe powstające na skutek przypadkowych i nieuporządkowanych zmian kierunku i prędkości przemieszczania się powietrza, produktów spalania pod wpływem różnicy temperatur.
- STANOWISKO BOJOWE - miejsce,w którym ratownik wykonuje określone działania wynikające z potrzeb akcji.
- STANOWISKO DOWODZENIA - miejsce pracy kierującego działaniami ratowniczo-gaśniczymi.
- STANOWISKO GAŚNICZE - miejsce pracy prądownika.
- STANOWISKO GAŚNICZE NIŻSZE - usytuowane poniżej ogniska pożaru.
- STANOWISKO GAŚNICZE ODKRYTE - stanowisko bojowe na którym raownik pracuje bez przesłon i narażony jest na niebezpieczeństwo działania zjawisk towarzyszących spalaniu lub innego zdarzenia.
- STANOWISKO GAŚNICZE OSŁONIĘTE - stanowisko bojowe, na którym ratownik pracuje za zasłoną chroniącą go przed skutkami zjawisk towarzyszących spalaniu lub innego zdarzenia.
- STANOWISKO GAŚNICZE RÓWNE - usytuowane na poziomie ogniska pożaru.
- STANOWISKO GAŚNICZE RUCHOME - stanowisko ze zdolnością manewrowania i przemieszczania się.
- STANOWISKO GAŚNICZE STAŁE - stanowisko bez możliwości przemieszczania się.
- STANOWISKO GAŚNICZE WYŻSZE - usytuowane powyżej ogniska pożaru.
- STANOWISKO KIEROWANIA (PA, RSK, WSKR, KCKR) - miejsce z którego zapewniona jest możliwość dysponowania jednostkami straży pożarnych, organizowanie i koordynowanie działań ratowniczych, prowadzenie działalności operacyjno-technicznej oraz współdziałania z innymi podmiotami ratowniczymi.
- STANOWISKO ROZDZIELACZA - miejsce ustawienia rozdzielacza.
- STANOWISKO WODNE - miejsce ustawienia pompy i miejsce pracy obsługującego ją.
- STREFA ODDZIAŁYWANIA CIEPLNEGO - przestrzeń w której wydzielone ciepło stwarza niebezpieczeństwo zmian w sytuacji pożarnej oraz zagrożenie dla ludzi i mienia.
- STREFA POŻAROWA - to przestrzeń wydzieloną w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni.
- STREFA SPALANIA - przestrzeń, w której przebiegają procesy spalania.
- STREFA ZAGROŻENIA WYBUCHEM - przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnej z powietrzem o stężeniu zawartym między DGW i GGW.
- STROP - przykrycie płaskie poziome dzielące budynek na kondygnacje.
- STROPODACH - przykrycie płaskie lub krzywiznowe spełniające jednocześnie rolę stropu i dachu.
- SUCHY PION - przeciwpożarowe urządzenia wodne, przeznaczone do szybkiego podania wody na wyższe kondygnacje budynku sprzętem straży pożarnej.
- SYTUACJA POŻAROWA - stan rozwoju i rozprzestrzenienia się pożaru w danym momencie.
- SZTAB AKCJI - pomocniczy organ kierującego działaniami ratowniczymi.
- SZTOLNIA - poziome lub lekko nachylone wyrobisko korytarzowe umożliwiające dostęp do złoża w górzystym terenie.
- SZYK BOJOWY - rozmieszczenie stanowisk bojowych do wykonania wspólnych czynności w danym ugrupowaniu bojowym.
- SZYK FRONTALNY - ustawienie stanowisk bojowych wzdłuż linii frontu pożaru.
- SZYK "KĄTEM W PRZÓD" LUB "KĄTEM W TYŁ" - ustawienie stanowisk tak, by najdalej wysunięte torowały drogę dla pozostałych.
- SZYK OKRĄŻAJ?CY - rozmieszczenie stanowisk bojowych wzdłuż obwodu pożaru.
- SZYK OSKRZYDLAJ?CY - rozmieszczenie stanowisk bojowych z jednego lub dwóch skrzydeł pożaru z zadaniem zawężania frontu pożaru.
- SZYK PIĘTROWY - działania polegające na ustawieniu stanowisk bojowych na różnych poziomach.
- SZYK "WYSTĘP W LEWO" LUB "WYSTĘP W PRAWO" - działania stosowane przy intensywnie rozprzestrzeniającym się pożarze polegające na ustawieniu stanowisk skośnie do kierunku przemieszczania się ich z zadaniem zbijania płomieni i torowaniu drogi dla stanowisk dogaszających.
- ŚRODEK POWIERZCHNIOWO CZYNNY - substancja dodawana do cieczy w celu polepszenia jej zdolności zwilżającej, tj. obniżenie napięcia powierzchniowego.
- ŚWIETLIK - oszklony otwór w suficie lub dachu, dający się otwierać i zamykać, mający na celu oświetlenie pomieszczenia światłem dziennym.
- TĄPNIĘCIE - wstrząsy podziemne, połączone z hukiem, wywołane pękaniem i usuwaniem się skał w kierunku wyrobiska.
- TEMPERATURA ABSOLUTNA - temperatura zera bezwzględnego mierzona według skali Kelvina.
- TEMPERATURA KRYTYCZNA - temperatura właściwa dla danego gazu, powyżej której nie może on być skroplony niezależnie od wielkości zastosowanego ciśnienia.
- TEMPERATURA ZAPŁONU - najniższa temperatura, przy której wytworzona mieszanina par cieczy z powietrzem pod wpływem czynnika inicjującego ulegnie zapaleniu.
- TEREN AKCJI - obszar obejmujący teren pożaru oraz tereny związane z prowadzonymi działaniami położone poza granicami terenu pożaru.
- TEREN POŻARU - obszar na którym znajdują się pomieszczenia, całe budynki, lasy oraz inne obiekty, materiały i budynki zagrożone bezpośrednio przez działanie temperatury oraz zagrożone pośrednio przez ognie lotne.
- TLENIE - 1) spalanie materiałów palnych w warunkach niedostatecznej ilości tlenu; 2) spalanie materiału palnego bezpłomieniowe (żarzenie).
- TRWAŁOŚĆ PIANY - jest to zdolność piany do zachowania swoich właściwości, jakie uzyskała w momencie wytworzenia. Trwałość piany określana jest na podstawie szybkości wypływu z niej wodnego roztworu środka pianotwórczego.
- TYŁ POŻARU - linia znajdująca się po przeciwnej stronie jego rozprzestrzeniania się i rozgraniczająca obiekty palące się od niepalących.
- UDARNOŚĆ - odporność materiału na pęknięcie przy uderzeniu.
- UGRUPOWANIE BOJOWE - ustawienie sił i środków do wykonania zadania bojowego, realizowane w szyku bojowym.
- WISKOZA - zob. lepkość .
- ZAGROŻENIE POŻAROWE - zespół czynników określonych stosownymi parametrami, mających wpływ na możliwość powstania i rozprzestrzeniania się pożarów.
- ZAMIAR TAKTYCZNY - określenie celów działania taktycznego, ich kolejności oraz sposobów ich realizacji.
- ZARZEWIE OGNIA - żarzące się węgle, żar, iskry, żagwie itp. mające odpowiednią pojemność cieplną i odpowiednio wysoką temperaturę zdolną do podtrzymania procesu spalania lub zdolną doprowadzić do powstania nowego pożaru, lub powstania pożaru wtórnego.
- ZASTĘP - pododdział liczący od trzech do sześciu ratowników, w tym dowódca, wyposażony w pojazd przystosowany do realizacji zadania ratowniczego.
- ZMIANA SŁUŻBOWA - zespół ratowników pełniących służbę w układzie zmianowym, podzielonych na sekcje, zastępy i roty.
- ZOBOJĘTNIANIE - proces zachodzący przy dodawaniu do nadmiaru kwasu (zasady) takiej ilości zasady (kwasu), że powstająca substancja ma odczyn obojętny (jej pH=7).
- ŻAR - 1) materiał palny spalający się bez płomieniwo; 2) faza spalania płomieniowego, w której lotne substancje przestały wydobywać się z materiału palnego (nastąpiło odgazowanie).
żródło:http://www.koluszki.osp.org.pl/viewpage.php?page_id=59
